KONSERWACJA
2024
W czwartek, 19 XII 2025 r. na zakończenie obchodów 500 – lecia Domu Mikołajowskiego, najstarszej kamienicy w Tarnowie, która stanowi ciąg budynków zabytkowych stanowiących Muzeum Diecezjalne w Tarnowie miała miejsce prezentacja pięciu gotyckich rzeźb, pochodzących ze zbiorów naszej instytucji, które wróciły po konserwacji,
zatytułowana „Sacrae figurae”.
W programie wydarzenia znalazł się wykład o zagadkowej historii gotyckich rzeźb z: Małej, Zawady k. Tarnowa, Poręby Radlnej oraz Wojnicza, który poprowadził dyrektor Muzeum Diecezjalnego ks. dr Piotr Pasek. W dalszej części przeszliśmy do wykładu dotyczącego całego procesu konserwacji, który to poprowadziły panie konserwatorki: dr Katarzyna Dobrzańska i Maja Potrawiak.
Uroczysty, naukowy wieczór uświetnił koncert Scholi Kleryków z Wyższego Seminarium Duchownego w Tarnowie, który w swym repertuarze wykonał kilka hymnów gregoriańskich.
Swoją obecnością zaszczycili nas konserwatorzy pracujący na terenie Diecezji Tarnowskiej oraz Inspektorzy z Wojewódzkich Urzędów Konserwatorskich: p. Marta Nikiel – Inspektor z Podkarpackiego Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków – delegatura w Rzeszowie oraz p. Agata Kliś-Toton Inspektor z Małopolskiego Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków – delegatura w Tarnowie, oraz licznie zebrani goście.
Dziękujemy wolontariuszom z I LO w Tarnowie oraz innych tarnowskich szkół, za pomoc w organizacji przedsięwzięcia.
Wyrażamy wdzięczność Tygodnikowi Katolickiemu Niedziela, Gościowi Niedzielnemu, Diecezjalnemu Radiu RDN Małopolska, Tarnowska TV za objęcie medialnym patronatem wydarzenie, dziennikarzom i fotoreporterom z Telewizji Kraków, Gazety Krakowskiej, tarrnow.net.pl za obecność i relacje z tego wydarzenia.
Dziękujemy serdecznie dr Januszowi Sarkowiczowi z Pracowni Konserwacji i Restauracji Rzeźby Drewnianej Polichromowanej – Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie za nadzór konserwatorski.
Prace konserwatorskie zrealizowano dzięki dofinansowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Funduszu Promocji Kultury w wysokości 85 000 zł oraz wkładowi własnemu Diecezji Tarnowskiej w wysokości 26 000 zł. Całkowity koszt zamknął się w kwocie 111 000 zł.
Dziękujemy dziennikarzom p. Grzegorzowi Brożkowi oraz Tomaszowi Schenk za wyrażenie zgody na publikację ich zdjęć na naszej stronie internetowej.
2023
12 grudnia 2023 r. odbyła się komisja, podczas które, zatwierdzono efekt końcowy prac konserwatorskich nad trzema rzeźbami z Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie w składzie:
dr Janusz Sarkowicz, mgr Maja Potrawiak, mgr Katarzyna Dobrzańska oraz ks. dr Piotr Pasek.
W ramach realizowanego w bieżącym roku projektu konserwatorskiego poddano konserwacji trzy gotyckie rzeźby należące do Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie. Są to pochodzące z XIV i początku XV oraz pocz. XVI wieku figury świętego Apostoła, pochodzące z nieznanej miejscowości, świętego Biskupa z Krużlowej oraz korpus Ukrzyżowanego z Brzezin. Wszystkie wspomniane rzeźby różnią się stylistyką i wyrazem artystycznym. Dzięki temu stanowią interesujący zbiór przedstawień.
W trakcie realizowanego projektu odkryte zostały nowe informacje na temat historii rzeźb. Wszystkie figury wykonane były z drewna, w specjalizujących się w tym średniowiecznych warsztatach, znajdujących się na terenie Małopolski. We wszystkich przypadkach jest to często wykorzystywane drewno lipy. Rzeźby były gruntowane i dekorowane barwną polichromią, z wykorzystaniem farb w intensywnych kolorach – błękitów, zieleni, czerwień, a także srebra i złota.
Jak informują autorki prac konserwatorskich, Maja Potrawiak i Katarzyna Dobrzańska, niestety, z uwagi na wiek średniowiecznych zabytków – które liczą sobie około 600 lat – rzadko możemy podziwiać je w dawnym blasku. O długiej historii rzeźb świadczą archiwalne przekazy – wizytacje biskupie, katalogi wystaw, dawne opracowania. Dzięki pracom konserwatorskim możliwe stało się spowolnienie procesu niszczenia i estetyczne wydobycie dawnego wyglądu rzeźb. Istotne przy tym jest to, że zabytki nie są odtwarzane. Niektóre brakujące elementy nie są poddawane uzupełnianiu, a jest to celowe działanie, zgodne z nowoczesną myślą konserwatorską.
Św. Apostoł 4 ćw. XIV w. -1 ćw. XV w., miejsce pochodzenia nieznane
Jest to rzeźba drewniana, polichromowana, zaliczana do stylu miękkiego. Na pewnym etapie swojej historii, górna część rzeźby, od wysokości ramion, wraz z głowę, została przerzeźbiona i wielokrotnie przemalowana, a pierwotna forma została utracona.
Dzięki konserwacji ustalona została oryginalna kolorystyka polichromii- suknia pomalowana była na kolor zielony, a płaszcz ozdobiony był srebrzeniem, pokrytym goldlakiem, imitującym złoto.
Z uwagi na dodaną na pewnym etapie historii rzeźby tylną pokrywę, zasięg występowania pierwotnej dekoracji płaszcza ograniczał się do przedniej części figury. Podczas prac konserwatorskich zdecydowano więc o pozostawieniu pomarańczowej warstwy przemalowania.
Święty Biskup z Krużlowej ok. 1400-1410 r.
Rzeźba pochodzi z parafii pw. Narodzenia NMP w Krużlowej Wyżnej. Należy do stylu miękkiego. Figura była wielokrotnie przekształcana- dotyczyły one głównie dekoracji (warstw zapraw, polichromii i złoceń), forma rzeźbiarska wykonana w drewnie pozostała niezmieniona.
Chrystus Ukrzyżowany z Brzezin XV w.?
Nie zachowały się informacje na temat historii rzeźby. Eksponowana była w formie pionowej, jako Chrystus ukrzyżowany na krucyfiksie, który nie zachował się. Być może umieszczony był on na belce tęczowej kościoła na co wskazuje forma rzeźbiarska dopracowana również od tyłu. Zły stan zachowania oraz szczątkowo zachowana polichromia wskazywały, że obiekt mógł w pewnym okresie swojego istnienia, znajdować się na zewnątrz i wystawiony był na działanie niesprzyjających warunków atmosferycznych.
Dzięki konserwacji usunięto warstwy zabrudzeń metodą bezpieczną dla drewna, wzmocniono jego strukturę, a także ustabilozowano pęknięcia i szczeliny, które zagrażały stabilności rzeźby. Metodologia postępowania oparta była na podejściu zachowawczym. Nie wykonano rekonstrukcji, ani nie zrekonstruowano brakujących elementów rzeźbiarskich i warstw malarskich.
Efekty konserwacji prezentowane będą na spotkaniu towarzyszącym powrotowi zakonserwowanych rzeźb do muzeum. Będzie ono miało miejsce 21 grudnia 2023 roku, o godzinie 17.00, przy placu Katedralnym 6 w Tarnowie. Wstęp na spotkanie jest bezpłatny.
Prace konserwatorskie zrealizowano dzięki dofinansowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Funduszu Promocji Kultury w wysokości 94 140 zł oraz wkładowi własnemu Diecezji Tarnowskiej w wysokości 23 545 zł.
Więcej relacji na stronie głównej muzeum oraz Facebook.
2022
15 grudnia 2022 r. odbyła się komisja, podczas które, zatwierdzono efekt końcowy prac konserwatorskich nad trzema gotyckimi rzeźbami z Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie w składzie: dr Janusz Sarkowicz, mgr Maja Potrawiak, mgr Katarzyna Dobrzańska oraz ks. dr Piotr Pasek.
W ramach realizowanego w bieżącym roku projektu konserwatorskiego poddano konserwacji trzy gotyckie rzeźby należące do Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie. Są to pochodzące z XIV i początku XV wieku figury świętych biskupów, pochodzące z Biecza, Czarnego Potoku oraz Iwkowej. Pomimo że wszystkie poświęcone są podobnej tematyce – świętych biskupów – to różnią się one stylistyką i wyrazem artystycznym. Dzięki temu stanowią interesujący zbiór przedstawień.
W trakcie realizowanego projektu odkryte zostały nowe informacje na temat historii rzeźb. Wszystkie figury wykonane były z drewna, w specjalizujących się w tym średniowiecznych warsztatach, znajdujących się na terenie Małopolski. W dwóch przypadkach jest to często wykorzystywane drewno lipy, w jednym zaś – topoli. Rzeźby były gruntowane i dekorowane barwną polichromią, z wykorzystaniem farb w intensywnych kolorach – błękitów, zieleni, czerwień, a także srebra i złota.
Jak informują autorki prac konserwatorskich, Maja Potrawiak i Katarzyna Dobrzańska, niestety, z uwagi na wiek średniowiecznych zabytków – które liczą sobie około 600 lat – rzadko możemy podziwiać je w dawnym blasku. O długiej historii rzeźb świadczą archiwalne przekazy – wizytacje biskupie, katalogi wystaw, dawne opracowania. Dzięki pracom konserwatorskim możliwe stało się spowolnienie procesu niszczenia i częściowe odtworzenie dawnego wyglądu rzeźb. Istotne przy tym jest to, że zabytki nie są odtwarzane całkowicie. Niektóre brakujące elementy poddawane są uzupełnianiu, lecz niektóre nie, i jest to celowe działanie, zgodne z nowoczesną myślą konserwatorską.
Rzeźba świętego biskupa z Iwkowej oczyszczona została z pokrywających ją XX-wiecznych przemalowań. Dzięki temu, po niewielkim uzupełnieniu, udało odkryć się oryginalną dekorację malarską oraz szaty pokryte srebrzeniem. W przypadku rzeźby świętego biskupa z Czarnego Potoku, priorytetowym działaniem było usunięcie zanieczyszczeń i zabezpieczenie zachowanych fragmentów polichromii, dzięki czemu zabytek zachowany zostanie jako ważny dokument historyczny. Największym wyzwaniem była konserwacja rzeźby świętego biskupa z Biecza. Bardzo osłabiona struktura drewna uniemożliwiała dotychczas prezentację rzeźby na wystawie.
Efekty konserwacji prezentowane będą na spotkaniu towarzyszącym powrotowi zakonserwowanych rzeźb do muzeum. Będzie ono miało miejsce 20 grudnia 2022 roku, o godzinie 17.30, przy placu Katedralnym 6 w Tarnowie. Wstęp na spotkanie jest bezpłatny.
Prace konserwatorskie zrealizowano dzięki dofinansowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Funduszu Promocji Kultury w wysokości 70 000 zł oraz wkładowi własnemu Diecezji Tarnowskiej w wysokości 20 000 zł.
Więcej relacji na stronie głównej muzeum
2021
Po konserwacji powróciły do Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie dwie gotyckie rzeźby z XV wieku: Pieta z Woli Mędrzechowskiej oraz Madonna z Janowic.
Prace zostały dofinansowane ze środków Ministra Kultury Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego w ramach programu „Wspieranie działań muzealnych”.
Z tej okazji zapraszamy na
świąteczne spotkanie do Muzeum w dn. 23 XII o godz. 10.00 połączone z wykładem naukowym „Blask gotyckiego piękna”.
